10 November 2023
UHZ1: Ultra-ver Melkwegstelsel en Zwart Gat
Credit: Röntgenstraling: NASA / CXC / SAO / Ákos Bogdán; Infrarood: NASA / ESA / CSA / STScI;Beeldbewerking: NASA / CXC / SAO / L. Frattare & K. Arcand
Uitleg:
De door donkere materie gedomineerde massieve
cluster van melkwegstelsels Abell 2744 wordt ook wel
Pandora's Cluster genoemd en is op zo'n 3,5 miljard lichtjaar afstand te
vinden in de richting van het sterrenbeeld
Sculptor.
Door de enorme massa van de cluster van melkwegstelsels als zwaartekrachtslens
te gebruiken om veel verderweg gelegen objecten erachter uit te vergroten en te
versterken hebben sterrenkundigen een achtergrondstelsel ontdekt, UHZ1, op een
opmerkelijke roodverschuiving van
z = 10,1.
Dat plaatst UHZ1 op een afstand van zo'n 13,2 miljard lichtjaar achter
Abell 2744, waar we het stelsel zien zoals het was toen ons Heelal
slechts 3% van zijn huidige leeftijd had.
De inlassen in deze
composietafbeelding tonen UHZ1 in röntgenstraling (weergegeven in paarse
tinten) zoals waargenomen met het Chandra Röntgenobservatorium en
in infrarood licht zoals gedetecteerd met de James Webb ruimtetelescoop.
De röntgenemissie van UHZ1 verraadt de aanwezigheid van een groeiend
supermassief zwart gat in de kern van dit ultra-verre melkwegstelsel.
Dat maakt het zwarte gat in UHZ1 tevens het verste zwarte gat dat ooit werd
gedetecteerd in röntgenstraling, een resultaat dat helpt de vraag te
beantwoorden wanneer de eerste supermassieve
zwarte gaten in het Heelal werden
gevormd.