Ontdek het
heelal! (of: ) Elke
dag wordt een andere afbeelding of foto van ons fascinerende heelal onder de
aandacht gebracht
met een bijbehorende korte uitleg geschreven door een
sterrenkundige.
16 Oktober 2017
Uitleg: Zowel zwaartekrachtsgolven als electromagnetische straling afkomstig van een explosieve versmelting van twee massieve objecten zijn voor het eerst rap na elkaar ontdekt. Metingen van de uitbarsting komen nauw overeen met de verwachtingen voor een versmelting van twee neutronensterren in een doodsspiraal. Licht van de explosie werd op 17 augustus ontdekt in het nabije NGC 4993, een elliptisch stelsel op slechts 130 miljoen lichtjaar afstand. Zwaartekrachtsgolven werden het eerst gedetecteerd door de LIGO en Virgo observatoria, terwijl het rond de Aarde draaiende Fermi ruimteobservatorium nauwelijks twee seconden later gammastraling detecteerde, en in de uren, dagen, en weken daarna vele andere observatoria waaronder ook de Hubble Ruimtetelescoop licht van de gebeurtenis waarnamen op golflengten die het hele electromagnetische spectrum bestrijken. Het hierboven weergegeven filmpje illustreert de waarschijnlijke aanleiding tot die gebeurtenis. Het fimpje toont twee hete neutronensterren die in een steeds krapper wordende baan naar elkaar toe spiraliseren waarbij zwaartekrachtsgolven worden uitgezonden. Wanneer ze versmelten lanceren ze krachtige relativistische straalstromen die de korte-duur gammaflits veroorzaken, gevolgd door een radioactieve puinwolk die in zichtbaar licht als een zwakke en snel afzwakkende supernova, een zogenaamde kilonova, verschijnt. Deze eerste samenvallende detectie bewijst dat zwaartekrachtsgolven gedetecteerd door LIGO samen kunnen hangen met korte-duur gammaflitsen. Men denkt dat dergelijke krachtige versmeltingen van neutronensterren het Heelal hebben voorzien van veel zware atoomkernen, waaronder jodium, dat een belangrijk element voor leven is, en uranium en plutonium die nodig zijn voor het opwekken van kernenergie. U heeft wellicht reeds een souvernir van een van deze explosies: men denkt namelijk dat het merendeel van het goud in het Heelal er zijn oorsprong heeft.
Auteurs & redacteuren:
Robert Nemiroff
(MTU) &
Jerry Bonnell (UMCP)
Nederlandse vertaling:
Rolf A. Jansen
(ASU)
Specific rights apply.