Astronomy Picture of the Day

Ontdek het heelal! (of: ) Elke dag wordt een andere afbeelding of foto van ons fascinerende heelal onder de aandacht gebracht met een bijbehorende korte uitleg geschreven door een sterrenkundige.

27 April 2006

NGC 4696: Energie uit een Zwart Gat
Credit Composietafbeelding: Röntgenstraling in rood — NASA/ CXC/S.Allen (Kavli Inst., Stanford) et al.;
Radio in blauw — NRAO/G.Taylor (VLA); Infrarood in groen — NASA/ESA/W.Harris (McMaster Univ.)

Uitleg: In vele cosmische omgevingen, wanneer materiaal naar een zwart gat toe valt dan komt energie vrij wanneer een deel van die materie weer naar buiten wordt weggeslingerd in jets. Om precies te zijn, lijken dergelijke zwarte gaten de meest efficiente "motoren" in het heelal te zijn, in ieder geval op een galactische schaal. Deze composietafbeelding toont één voorbeeld van een elliptisch stelsel met een efficiente zwart gat motor: NGC 4696. Het grote sterrenstelsel is het helderste lid van de Centaurus cluster van melkwegstelsels, op een afstand van zo'n 150 miljoen lichtjaar. Door NGC 4696 in röntgenstraling (rood) te bekijken, kunnen sterrenkundigen bepalen hoeveel materie er per tijdseenheid naar het supermassieve zwarte gat toe valt en dit vergelijken met de energie die vrijkomt in de vorm van de jets die de enorme radiostraling uitzendende bellen produceren. Deze bellen, hier in blauw weergegeven, meten ongeveer 10.000 lichtjaar in doorsnede. De resultaten bevestigen dat dit proces veel efficienter is dan het produceren van energie door middel van nucleaire reacties — laat staan het gebruik van fossiele brandstoffen. Sterrenkundigen opperen ook dat wanneer het zwarte gat energie in het omringende gas pompt en dit verhit, stervorming uiteindelijk wordt stopgezet, wat de afmetingen van grote stelsels zoals NGC 4696 wel eens zou kunnen beperken.