Astronomy Picture of the Day   [NL]

Ontdek het heelal! (of: [NL])   Elke dag wordt een andere afbeelding of foto van ons fascinerende heelal onder de aandacht gebracht
met een bijbehorende korte uitleg geschreven door een sterrenkundige.

31 Augustus 2020

SS 433: Dubbelster-microquasar
Credit animatie: DESY, Science Communication Lab

Uitleg: SS 433 is één van de meest exotische stersystemen waarvan we weten. Zijn onopmerkelijke aanduiding vindt zijn oorsprong in een catalogus van sterren in de Melkweg met emissielijnen karakteristiek voor atomair waterstof. Zijn bizarre gedrag is te danken aan een compact object — een zwart gat of een neutronenster — met een accretieschijf en daaruit tevoorschijn schietende jets. Omdat de schijf en jets van SS 433 veel weg hebben van die rondom supermassieve zwarte gaten in de centra van verre melkwegstelsels, wordt SS 433 beschouwd als een microquasar. Zoals weergegeven in de bovenstaande animatie op basis van verrichte waarnemingen, dansen een massieve, hete, normale ster en het compacte object om elkaar heen in een dubbelstersysteem. Aan het begin van het filmpje wordt materie door de sterke zwaartekracht van de normale ster gestroopt om op de accretieschijf te vallen. De centrale sterrest schiet jets van geïoniseerd gas in tegenovergestelde richtingen de ruimte in, elk met ongeveer een kwart van de lichtsnelheid. Het filmpje zoomt dan uit om een bovenaanzicht te tonen van de precederende jets, die een uitdijende spiraal aftekenen. Van nog grotere afstand zien we de oplossende jets vervolgens nabij het hart van supernovarest W50. Twee jaar geleden werd SS 433 onverwacht gedetecteerd in bijzonder hoog-energetische gammastraling (met energiën in het TeV-bereik) door de HAWC detector array in Mexico. De verrassingen blijven komen, aangezien een recente analyse van metingen in het data-archief van NASA's Fermi satelliet een bron van gammastraling onthulde — gescheiden van de centrale sterren — die pulseert in gammastraling met een periode van 162 dagen — dezelfde periode als de precessie van de jets van SS 433. Waarom dat het geval is, is vooralsnog onbekend.

Morgen: zoute planetoïde

◀  | Archief [NL] (of: [EN]) | Inzendingen | Index | Zoek | Kalender | RSS | Sterrenkundige termen [NL] | Onderwijs | Meer over APOD [NL] | Forum |  ▶

Auteurs & redacteuren: Robert Nemiroff (MTU) & Jerry Bonnell (UMCP)
Nederlandse vertaling: Rolf A. Jansen (ASU)
Specific rights apply.

site visitors since 2015-08-26T02:00:00